Normaal behandel ik één woord per bericht, vandaag drie voorbeelden van taalgebruik in Vlaanderen waarvan ik iets vind. Allemaal stonden ze vanmorgen op de voorpagina van vrtnws.
Het doek valt
Je zou met wat goede wil van een actie die afgerond is kunnen zeggen dat daar het doek is gevallen. Maar voor mij kun je dat allen zeggen als er het tegen de zin van iemand of iets is dat het afgelopen is. Een bedrijf is failliet, een directeur moet opstappen, in dat soort gevallen kun je zeggen dat het doek is gevallen. Als op kerstavond de actie ten einde is gekomen, iets wat elk jaar zo is, wat iedereen van tevoren al weet, dan schrijf je De Warmste Week zit er op, of iets gelijkaardigs.
De titel is trouwens ook op een andere manier raar. “Doek valt over De Warmste Week” staat er te lezen. Nu wordt het nog beeldender, het is niet alleen ten einde het ligt ook nog eens weggestopt onder een doek. Dit zegt niemand in een figuurlijke betekenis, toch?
WTF! Het is standaard Vlaams, Doek valt over (zonder lidwoord). doek valt over voetbalclub KMSK Deinze, doek valt over tv-serie Eigen Kweek, doek valt over musical 40-45, doek valt over feestzaal, doek valt over Mega World (vroegere Blokker), valt het doek over het Reuzegomproces, enzovoort en zo verder.
Bij het doek valt denk ik aan het toneel, aan het einde valt het doek dicht en is de voorstelling afgelopen. Maar als je een doek over iets laat vallen dan zie ik een lijk op straat waar uit medemenselijkheid een doek over wordt gelegd. Ligt dat aan mij of is ‘doek valt over’ eigenlijk heel morbide?
Schrik dus niet als in België het doek over iets valt, heel goed mogelijk dat het al lang en breed bekend was of zelfs de bedoeling dat iets of iemand er mee stopte.
In panne
Skilift in panne in de Haute-Alpes: 240 skiërs geëvacueerd met helikopter. In panne, wat is dat nou voor taalgebruik?
Onze Belgen zijn trouwens erg goed om net andere voorzetsels te gebruiken dan wat een gemiddelde Nederlander zou schrijven. Een auto heeft panne, het staat naast de weg met panne. Met en nooit in.
Kijken we wat Taaladvies.net te zeggen heeft dan lezen we daar:
Vraag
Is de zin We zijn weer met onze auto in panne gevallen correct?
Antwoord
In panne vallen is een combinatie die in België vooral in spreektaal en informele schrijftaal voorkomt. Het is vooralsnog onduidelijk of we in panne vallen tot de standaardtaal in België kunnen rekenen. Standaardtaal in het hele taalgebied is bijvoorbeeld (motor)pech krijgen.
Bron: In panne vallen – Taaladvies.net
Spreektaal en informele schrijftaal, maar dat is onjuist, de publieke omroep schrijft het gewoon, niet een keer maar al heel vaak. Dit is gewoon allang standaardtaal in Vlaanderen.
Waarom in?
Dat weet ik niet zeker maar ik heb wel een theorie, een standaardtheorie weleens waar, omdat de Fransen het ook zo doen.
Als ik deze drie zinnen naar het Frans vertaal dan gebeurt het volgende:
- Ik ben met de fiets gekomen, want mijn auto heeft panne.
- Een zeiljacht heeft gisteren motorpech / panne gekregen voor de kust van Oostende.
- In onherbergzame gebieden wil je niet met panne komen te staan.
- Je suis venu à vélo car ma voiture est en panne.
- Un voilier a eu des problèmes de moteur et est tombé en panne hier au large d’Ostende.
- Dans les régions inhospitalières, il ne faut pas tomber en panne.
In panne komt van en panne, dat ligt fonetisch dichtbij elkaar, dichter dan met panne.
Sterft
Laatste voorbeeld, een droevig bericht dat zeker. Het werkwoord sterven zie je zelden bij ongelukken, iemand komt om, is overleden na maar nee hoor vrtnws laat Sophie sterven. Natuurlijk, het eindresultaat is het zelfde, toch is de betekenis van sterven voor mij niet passend als je omkomt in een lawine. En natuurlijk weer een ander voorzetsel, ze sterft bij lawine.
Wanneer verklaren we het Vlaams als een zelfstandige taal, mij lijkt 2025 daar een mooi moment voor. Weten jullie meteen een van mijn nieuwjaarswensen.