Factcheckers

Je ziet ze overal, factcheckers, en ik word daar al heel moe van want dit geeft twee hedendaagse problemen weer. De eerste is dat er heel veel feitenvrij gepraat wordt en twee dat de huidige journalistiek niet goed werkt. Ik stuurde al een paar jaar steeds boze e-mails naar de NOS-redactie om hun te wijzen op broddelwerk, vaak haalde ik dan een bekende metafoor aan:

Als er een discussie is tussen twee mensen, waarbij de één beweert dat het regent en de ander zegt dat het droog is, dan is het niet de taak van de journalist om beiden aan het woord te laten. Het is de taak van de journalist om naar het raam te lopen en te kijken wie er gelijk heeft. 

bekende metafoor maar niet bij journalisten

Omdat je nu overal factcheckers ziet is het duidelijk dat de journalisten niet meer door het raam kijken maar alleen meningen van andere braaf opschrijven. Met als gevolg dat wat je leest in krant of nieuws-app geen waarde meer heeft. Er wordt door de huidige nieuwsvoorzieningen niet meer aan waarheidsvinding gedaan maar alleen nog maar aan hoe vaak er op een link wordt geklikt en dat wordt dan ook nog eens heel waardevol geacht. En ze weten allemaal op de redactie wat het goed doet, dus zien we vooral tegenstellingen en mogen mensen met de meest ridicule uitspraken aan het woord komen.

Vandaar dat ik een paar maanden geleden de NOS-app heb weggegooid en zo weinig mogelijk nog naar de NOS kijk of luister. Voor dagelijks nieuws kijk ik nu naar de VRT NWS-website. En daar zag ik iets vreemds voorbijkomen, want eerlijk is eerlijk ook de VRT is niet gevrijwaard van slechte journalisten, op 1 staat Ivan De Vadder, maar dat is voor een andere keer. Omdat de VRT ook weinig uit het raam kijkt gebruiken ze de factcheckers en daar begint ons verhaal van vandaag.

Factcheck: ja, België is het enige EU-land met een werkloosheidsuitkering onbeperkt in de tijd

Dit staat op de website van decheckers.be (deCheckers). In de kop staat duidelijk JA maar op de webpagina van decheckers staat dan weer “Eerder waar”, vreemd. Lezen we de onderbouwing:

Volgens de partij Voor U is België het enige land waarbij de werkloosheidsuitkering onbeperkt is in de tijd. Dat klopt. Al hebben sommige andere landen een systeem waarbij je in specifieke gevallen na afloop van de werkloosheidsuitkering recht hebt op een andere uitkering, die ook onbeperkt is in de tijd. Om een uitkering te krijgen in België moet je voldoen aan een aantal voorwaarden. Zo moet je beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt, zelf actief op zoek gaan naar werk en een passende job of opleiding accepteren.

deCheckers

Voor de Nederlandse lezers, de Vlaamse partij Voor U is een partij die we gerust aan de rechterkant van het politieke spectrum kunnen zetten, met hoofdpunten als “We beperken de overheid tot haar kerntaken” en “Een sterk vangnet voor iedereen, geen hangmat” (zie: Partijprogramma: 12 punten | Voor U). Kijk eens aan, geen hangmat, waar hebben we (in Nederland) dat eerder gehoord. Mensen met een uitkering wegzetten als luie donders.

De Vlaamse journalisten weten dit en snappen dan ook heel goed hoe je de uitspraak van Voor U moet interpreteren. Dat is niet een feitelijke constatering maar bedoeld om aan te geven dat België gekke Henkie is in Europa en gratis geld weggeeft aan die luie hangmatliggers.

Terwijl in meer Europese landen krijgen mensen “onbeperkt in tijd” geld van de overheid. Dat heet dan niet overal een werkloosheidsuitkering maar dat is een detail. Want in elk land heten wetten anders en worden ze net anders uitgevoerd. Zo krijg je in Nederland maar kort een WW-uitkering die daarna wordt omgezet naar bijvoorbeeld de bijstand. En net als in België horen daar ook (strenge) voorwaardes aan zoals een sollicitatieplicht (in Nederland is de bijstand gedecentraliseerd en zijn gemeentes verantwoordelijk, de ene is strenger dan de andere).

De factcheckers kijken heel strict naar deze uitspraak, ze nemen het kei-letterlijk en dan moeten ze constateren dat de uitspraak waar is.

Maar dan ben je geen factchecker dan ben je een facilitator van een politieke partij. Want Voor U heeft een bedoeling om de uitspraak zo te doen, van een goede factchecker zou ik verwachten dat er als uitkomst staat dat de uitsprak niet waar is, in meerdere Europese landen is er een vangnet(je) die “onbeperkt in tijd” is, altijd met regels omgeven. Deze factcheck helpt een rechtse partij alleen maar om mensen in de problemen weg te zetten als luie hangmat hangers.

Dus kon ik niet anders dan een vraag te sturen naar deCheckers.be, die hadden een kort antwoord:

Dank voor uw reactie.
Met deCheckers zetten we mee factchecks door van onze IFCN-gecertificeerde partners. 
Met inhoudelijke bedenkingen en suggesties kunt u in dit geval dus bij Factcheck.Vlaanderen terecht:

VRTNWS

Dus mijn vraag naar Factcheck Vlaanderen gestuurd, hun antwoord was:

Beste Frank
Bedankt voor jouw mail.factcheck.vlaanderen hanteert geen vaste beoordelingsschaal, zoals ‘eerder waar’ of ‘onwaar’. We doen dit om zoveel mogelijk nuancering toe te laten. Volgens ons is het aan de lezer zelf om te oordelen over de gecheckte bewering en over de bewijzen die wij daartegenover aanreiken.
Meer info over onze werkwijze vind je op onze website.

Vriendelijke groeten
factcheck.vlaanderen

factcheck.vlaanderen

…om zoveel mogelijk nuancering toe te laten, het staat er echt. Als je gaat kijken op hun website dan is de kop:

Ja, België is het enige EU-land met een werkloosheidsuitkering onbeperkt in de tijd

Wauw, lekker genuanceerd. Want in de samenvatting staat dit:

Al hebben sommige andere landen een systeem waarbij je in specifieke gevallen na afloop van de werkloosheidsuitkering recht hebt op een andere uitkering, die ook onbeperkt is in de tijd.

Precies dus mijn punt waarom het allesbehalve een volmondig JA is, maar het een keiharde NEE moet zijn. En dan kun je in de toelichting aangeven dat strict genomen in België het één wet is, die van de werkloosheidsuitkering en in andere landen beland je vanzelf in een andere wet die mensen die niet kunnen rondkomen financieel ondersteund worden.

Mijn vraag aan VRT, deCheckers en factcheck.vlaanderen is opnieuw: blijven jullie bij jullie standpunt of zien jullie ook in dat de uitspraak onwaar is alleen als je heel strict kijkt en alles letterlijk neemt.

Aan KRO-NCRV Pointer wil ik vragen of zij hun Vlaamse collega’s willen aanspreken op hun kortzichtige manier van factchecken, want ik mag toch hopen dat jullie het met mij eens zijn?

Mijn oorspronkelijk e-mail naar beide Vlaamse factcheckers:

Beste naïeve checkers,
Het gaat om dit bericht: https://decheckers.be/factchecks/factcheck-ja-belgi-is-het-enige-eu-land-met-een-werkloosheidsuitkering-onbeperkt-in-de-tijd
Vinden jullie het slim om een uitspraak gedaan door een politieke partij (Voor U) met als doel stemmingmakerij te creëren die letterlijk te gaan checken en dat dan ook heel strikt?
Want natuurlijk is het bedoelt om de uitkeringen te beperken, niks minder. Uw conclusie had moeten zijn: niet waar. Want andere landen hebben dan wel een werkeloosheidsuitkering die na een bepaalde tijd stopt maar dan wordt dat omgezet naar iets anders, in Nederland de bijstand.
De politieke partij Voor U, doet aan stemmingmakerij en jullie trappen als makke schapen in hun frame.

Ik snap hier helemaal niks van, hoe onnozel kun je zijn?
In heel veel gevallen is het lastig om verschillende landen met elkaar te vergelijken, zeker wat wetten betreft. Dit is er zo’n eentje van. En als jullie slim zouden zijn dan zouden jullie niet de letterlijke zin pakken maar wat er bedoeld wordt. In dit geval de suggestie wekken alsof België het enige land in de EU is dat een onbeperkte uitkering heeft, de naam die je er aan geeft doet er niet toe. Wel heel slim van de partij Voor U om het zo te formuleren want in deze enge betekenis klopt hun uitspraak, maar in elk ander opzicht doen veel meer landen in de EU het zelfde als België.
En als jullie slim zijn zouden jullie dat hebben opgeschreven en niet deze onzinuitspraak dat het “eerder waar” is. Nee het is veel eerder onwaar.
Ik hoop dat jullie snel deze check aanpassen en ook in de toekomst niet zo gemakkelijk vallen voor trucjes en frames van politieke partijen en bedrijven die mensen iets op de mouw willen spelden.

Met bezorgde groet,